ارغنون آسمانی (کتاب)«ارغنون آسمانی» نوشته دکتر عبد الوهاب شاهرودی اثری است به زبان فارسی که به عرضه برخی از جنبه‌های زیبایی شناسی قرآن و انعکاس آن در عرفان و بالعکس پرداخته است. ۱ - کتاب شناسیاین اثر منعکس کننده مفهوم تفسیر، عرفان و سیر تاریخ و تحول آن‌ها و بررسی یکی از روش‌های بزرگ تفسیری قرآن کریم است. نویسنده در این کتاب ابتدا به تعریف تفسیر پرداخته و با تمثیل‌های گوناگون از مثنوی مولوی، معنای عرفانی تفسیر، از مفهوم ظاهری- و رایج تاریخی- آن را بازشناسانده است. در ادامه تاریخ تفسیر از عصر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تا صحابه و تابعین به بحث کشیده شده است. پدیدآیی رای در تفسیر و علل آن، جریان‌های بزرگ در تفسیرگزاری مسلمین و یادکرد نمونه‌های عمده در هر روش و. . از جمله مباحثی است که در این کتاب بدان پرداخته می‌شود. در جایی دیگر از کتاب، ضمن تعریف عرفان و بیان اصول عملی و نظری آن، موضوعاتی همچون عرفان و قرآن، عرفان و انسان، عرفان و جهان، عرفان و زبان، عرفان و تمثیل و عرفان و تاویل و... عرضه گردیده است که هرکدام پژوهشی بزرگ و مستقل را دربر می گیرند و یادکرد آن‌ها بدان جهت است که تا دیدگاه عارفان در این موضوعات- که از اساسی‌ترین مباحث در زمینه عرفان و قرآن به شمار می‌روند- روشن نشود فهم تفاسیر عرفانی، به طور کامل، امکان پذیر نیست زیرا دیدگاه عارفان و قرائت آنان در این زمینه‌ها، همه و همه دربرداشت و فهم آنان از کتاب پروردگار رخ می‌نماید. نویسنده در فرازی دیگر از کتاب، ضمن یادکرد ریشه‌ها و زمینه‌ها در تفاسیر عرفانی، به عرضه آن‌ها پرداخته و آن گاه- برای نمونه- تنها پنج تفسیر نامدار عرفانی را به گونه‌ای مشروح معرفی می‌کند. در ادامه هم به عرضه و بررسی مختصر تفاسیر عرفانی، در پویه تاریخ ایران اسلامی و براساس تقدم تاریخی از قرن دوم تا چهاردهم هجری و یادکرد برگه‌هایی از آن‌ها پرداخته شده است. ۲ - ساختار کتابکتاب دارای دو مقدمه و هشت فصل عمده است که هر فصل نیز دارای بخشهایی است. در پایان هم کتاب شناسی برخی منابع عمده در موضوع موردنظر آمده است. مقدمه اول به: سخنی در آغاز، موضوع و محتوا، پوزش از کاستی‌ها و یاد و سپاس می‌پردازد. فصل اول: «تعریف تفسیر» بخشهایی چون: جایگاه تفسیر، واژه تفسیر، نگاهی نو به مفهوم تفسیر، قرآن، جهان و انسان، تفسیر و تسفیر، حقیقت تفسیر در تمثیل، تفسیر، سفری باطنی و تفاسیر ظاهری در تمثیل را دربرمی گیرد. فصل دوم: «تاریخ تفسیر» شامل بخشهایی چون: پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و تفسیر، صحابیان و تفسیر، مصادر تفسیری صحابه، صحابیان نامدار در تفسیر، ویژگی‌های تفسیر در عصر صحابه، تابعین و تفسیر، روش‌های عمده در تفسیر و عصر تدوین در تفسیر می‌شود. فصل سوم: «عرفان و قرآن» عناوینی چون: تعریف عرفان، اصول عرفان و مبانی عرفا در تفسیر را دربرمی گیرد. فصل چهارم: «تفاسیر عرفانی» شامل بخش‌های ذیل می‌باشد: ریشه‌ها و زمینه‌ها، تفاسیر عرفانی (تک آیه)، تفاسیر عرفانی (تک سوره) و تفسیرهای عرفانی (کامل) که به معرفی تفاسیری چون لطائف الاشارات، کشف الاسرار، عرائس البیان، غرائب القرآن و روح البیان می‌پردازد. در ابتدای فصل پنجم مقدمه‌ای نسبتا مبسوط در مورد تفاسیر عرفانی عرضه شده است. این مقدمه عناوین ذیل را دربردارد: تفسیر و میراث عرفا، تفاسیر عرفانی و دیدگاه‌ها و... فصل پنجم: «تفاسیر قرن دوم تا هفتم» به بررسی تفاسیری چون: تفسیر الحقائق، تفسیر القرآن العظیم، لطائف الاشارات، مشکاة الانوار، بحر المحبة، کشف الاسرار و... می‌پردازد. فصل ششم: «تفاسیر قرن هفتم تا دهم» تفاسیری چون: عرائس البیان، رحمة من الرحمن، تاویلات نجمیة، اعجاز البیان، غرائب القرآن و... را معرفی می‌کند. فصل هفتم: «تفاسیر قرن دهم تا سیزدهم» به معرفی تفاسیری چون: حدائق الحقائق، جواهر التفسیر، مواهب علیه، تحفة الفتی، تفاسیر ملاصدرا و... می‌پردازد. فصل هشتم: «تفاسیر قرن سیزدهم تا پانزدهم» به بررسی و معرفی تفاسیری چون: تفسیر منظوم، تفسیر روح المعانی، بیان السعادة، اسرار العشق و تفسیر سوره حمد اختصاص یافته است. بخش «کتاب شناسی‌ها» هم در پنج قسمت ذیل تنظیم شده است: پژوهش‌ها در علوم قرآنی، آثار در روش‌های تفصیلی، روش تفاسیر نامدار، نگاشته‌ها در نقد تصوف و نگاشته‌ها در متون عرفانی. در قسمت «نمایه‌ها» هم نمایه آیات قرآنی، نمایه احادیث شریف، نمایه کتاب‌ها، افراد، مکان‌ها و... و نیز کتابنامه کتاب آمده است. فهرست مطالب کتاب در ابتدای آن درج شده است. [۱]
ارغنون آسمانی، عبدالوهاب شاهرودی، ج۱، ص۲۲۷.
۳ - نسخه شناسینویسنده کتاب آقای دکتر عبد الوهاب شاهرودی است. این کتاب در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۸۳۰ صفحه نخستین بار در سال ۱۳۸۳ ش از سوی «انتشارات کتاب مبین» رشت به چاپ رسیده است ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب علوم قرآن
|